Demokratik Yapı
Antalya Çocuk Köyü Anaokulu & İlkokulu’nda demokratik yapı, eğitim anlayışımızın temel taşlarından biridir. Çocukların, öğretmenlerin, velilerin ve okul çalışanlarının karar süreçlerine katıldığı bu yapı sayesinde her bireyin sesi duyulur. Katılımcı yönetim kültürü, yalnızca sınıf içinde değil; tüm okul yaşamında şeffaflık, eşitlik ve sorumluluk bilinci oluşturur.
Bu kültürün okul geneline yayılan somut zemini Okul Meclisi’dir.
Okul Meclisi
Katılımcı Yönetim Kültürü ile Çocuklara Demokratik Yaşam Deneyimi
Okulumuzda her hafta düzenli olarak gerçekleştirilen Okul Meclisi, çocukların aktif katılımını temel alan, şeffaf, demokratik ve kapsayıcı bir karar alma sürecidir. Meclisimiz yalnızca bir toplantı değil; birlikte yaşamanın ve yönetişimin aktif bir pratiğidir.
Katılımcılar arasında öğrenciler, öğretmenler, okul çalışanları (aşçı, temizlik görevlisi vb.) ve gerektiğinde veliler yer alır. Bu yapıyla çocuklara, bir topluluğun parçası olmanın sorumluluğunu ve gücünü deneyimleme fırsatı sunarız.
Meclisin Yapısı ve İşleyişi
Meclisler, haftalık olarak belirli bir gün ve saatte gerçekleştirilir.
Toplantılar çember düzeninde yapılır; bu mekânsal tercih, eşitlik ve görünürlük ilkelerini destekler.
Gündem, çocuklar ve yetişkinler tarafından birlikte belirlenir.
Söz almak isteyenler el kaldırır. Konuşmalar dikkatle dinlenir; çocuklara etkin dinleme ve ifade becerisi kazandırılır.
Görüşülen konular gerektiğinde açık veya kapalı oylama yöntemiyle karara bağlanır.
Meclis ve çemberlerde alınan kararlar ve gündemler düzenli olarak deftere kaydedilir. Bu görev çoğu zaman çocuklar tarafından üstlenilir; böylece çocuklar hem sürecin sorumluluğunu paylaşır hem de kararların izlenebilirliğini öğrenirler.
Oylama Yöntemleri
Açık oylama: Katılımcıların el kaldırarak tercihini belirtmesi esasına dayanır.
Kapalı oylama: Özellikle kişisel veya hassas konularda çocuklara anonim oy kullanma olanağı sunar.
Uygulamalı Bir Örnek: Aşçımızla Meclis Deneyimi
Okul aşçımız yemek saatlerine dair bir konuda öğrencilere bir ricada bulunmak istediğinde, bu ihtiyaç yukarıdan bir karar olarak değil, meclis gündemi olarak çocuklara sunulmuştur.
Görüşmeler sonucunda çocuklar bu talebin nedenlerini öğrenmiş, çözüm önerileri geliştirmiş ve ortak bir karara varmıştır. Bu süreç, çocukların yalnızca dinleyici değil, düzenin aktif kurucusu olmalarını sağlamıştır.
Eğitimsel Kazanımlar
Okul Meclisi uygulamamız, öğrencilerimize aşağıdaki temel becerileri kazandırmayı amaçlar:
Topluluk önünde düşüncelerini ifade edebilme
Söz alma ve dinleme kültürünü içselleştirme
Ortak yaşam alanlarında uzlaşma geliştirme
Anlaşmalar yapma ve uygulama deneyimi
Sorumluluk alma ve sahiplenme
Adalet ve eşitlik duygusunun gelişimi
Okul ölçeğindeki bu deneyimin sınıf düzeyindeki karşılığı, günlük ritmimizi taşıyan Sınıf Çemberleridir.
Sınıf Çemberi
Sınıf Çemberlerinde Her Çocuk Görünür
Okulumuzda her sınıf, sabah derse başlamadan ve gün sonunda olmak üzere günde iki kez çember kurar.
Bu açılış ve kapanış çemberleri, çocukların kendi sınıf topluluğuyla bir araya geldiği, duygularını ve ihtiyaçlarını paylaşabildiği güvenli alanlardır.
Sabah çemberinde herkes tek tek konuşur; “Bugün nasılım?”, “Neye ihtiyacım var?” diye sorar.
Ders bitiminde ise o günün içinden geçen duygu ve deneyimlerle vedalaşılır.
“Neyi başardım?”, “Neyi merak ettim?”, “Heybeme ne koydum?” gibi sorularla farkındalık gelişir.
Bu çemberlerde sadece duygular konuşulmaz.
Öğretmenlerin yönlendirmesiyle sınıf ihtiyaçları, ortak anlaşmalar ve bireysel farklar da gündeme gelir.
Çocuklar beyin fırtınası yapar, birlikte kararlar alır, çözüm üretir.
Meclis ve çemberlerde alınan kararlar ve gündemler düzenli olarak deftere kaydedilir. Bu görev çoğu zaman çocuklar tarafından üstlenilir; böylece çocuklar hem sürecin sorumluluğunu paylaşır hem de kararların izlenebilirliğini öğrenirler.
Her çocuk sırayla söz almayı, dinlemeyi, kendini ifade etmeyi deneyimler.
Empati kurar, duygularını tanır, duygularını yönetmeyi öğrenir.
Özgüveni gelişir, kendini değerli hisseder.
Çünkü biz biliyoruz: çocuğun en büyük ihtiyacı anlaşılmaktır. Çocuk görülünce büyür, duyulunca dönüşür.
Ve bir çemberde herkesin sesi varsa, orada öğrenme hayatın tam içindedir.
Sınıf İsmini Birlikte Seçiyoruz
Okulumuzda her sınıf, yılın başında kendi adını kendisi belirler. Çocuklar çemberde bir araya gelir, düşündükleri isimleri paylaşır, nedenlerini anlatır, birbirlerini dikkatle dinlerler. Sonrasında oylamalar yapılır, konuşulur, tartışılır ve herkesin fikrine değer verilerek sınıfın ruhuna en uygun isim birlikte seçilir.
Bu süreç, sadece bir “isim seçme” değil; çocukların içermeci karar alma deneyimini yaşadığı, fikirlerini özgürce ifade ettiği ve birlikte karar vermenin tadını keşfettiği çok özel bir yolculuktur.
Böylece her sınıfın ismi, o sınıfın gerçek ruhunu ve dinamiğini yansıtırken, çocuklar da kendi öğrenme ortamlarında söz sahibi olmanın kıymetini yaşar.
Bu yöntemler aracılığıyla çocuklar, demokratik karar alma, çoğunluk ve azınlık görüşlerine saygı, sorumluluk paylaşımı gibi temel kavramları yaşayarak öğrenirler.
Sınıf ve okul düzeyindeki bu katılım pratiklerinin yönetimsel çerçevesini açıklayan yaklaşım ise sosyokrasidir.
Sosyokrasi Nedir?
Sosyokrasi, bir topluluğun eşit söz hakkı, katılımcılık ve ortak akıl temelinde kendini yönetme biçimidir.
Ana fikir şudur: Kararlar, çoğunluğun azınlığa hükmetmesiyle değil, herkesin “itirazsız rızası” ile alınır. Böylece herkesin sesi duyulur, kimse dışarıda kalmaz.
Temel İlkeleri
Çemberler: Topluluk kendi içinde çemberler (örneğin: hijyen çemberi, finans çemberi, iletişim çemberi) oluşturur. Her çember belli bir alandan sorumludur.
Çift Bağlantı: Çemberler arasında iletişimi ve dengeyi sağlamak için hem bir temsilci hem de bir kolaylaştırıcı üst çembere bağlanır. Böylece tek yönlü hiyerarşi olmaz.
Rıza ile Karar Alma: Kararlar “çoğunluk oyuyla” değil, herkesin kabul edebileceği düzeye gelinceye kadar tartışılarak alınır. Birinin “gerekçeli itirazı” varsa dikkate alınır, çözüm üretilir.
Açıklık ve Şeffaflık: Bilgi herkesle paylaşılır. Gizli kapaklı karar süreçleri yerine, açık iletişim vardır.
Sürekli Öğrenme: Alınan kararlar “deneme” gibi görülür; belli bir süre sonra gözden geçirilir ve gerekirse iyileştirilir.
Neden Önemli?
Katılımcı, adil ve kapsayıcı bir yönetim sağlar.
Çocukların da gözlemleyebileceği, demokrasiden daha derin bir eşitlik kültürü oluşturur.
Gücü birkaç kişinin elinde toplamak yerine, topluluğa yayar.
Kısaca: Sosyokrasi, “hepimizin sesi duyulsun, kararlarımız birlikte şekillensin” diyen bir yönetim kültürüdür.
Bu yaklaşımın doğal sonucu, demokrasinin bir hak olmanın ötesinde günlük yaşam pratiğine dönüşmesidir.
Demokrasi Kültürü Yaşamla Bütünleşir
Demokratik katılım yalnızca bir hak değil; küçük yaşlardan itibaren deneyimlenmesi gereken bir yaşam becerisidir.
Okul Meclisimiz, çocukların yalnızca eğitim alanında değil, gelecekteki sosyal yaşamlarında da aktif bireyler olmalarını destekleyen önemli bir araçtır.
Antalya Çocuk Köyü olarak, çocukların sadece eğitimi değil, yaşamı birlikte inşa etmelerini önemsiyoruz.